3 essentiële lessen uit de documentaire 'OLVG - ziekenhuis met een hart' van Coen Verbraak

Met veel plezier heb ik gekeken naar de vier afleveringen van 'OLVG - ziekenhuis met een hart', gemaakt door Coen Verbraak en zijn team. Twee jaar lang filmden Coen en zijn team in het OLVG in Amsterdam. Ze volgden artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers en diverse onderwerpen kwamen aan bod, waaronder ook pittige onderwerpen zoals kindermishandeling en fouten maken. 

Tijdens het gedeelte dat ging over fouten maken in het ziekenhuis zat ik op het puntje van de bank... ik was reuze benieuwd, want als er fouten gemaakt worden door artsen dan heb je het letterlijk over leven en dood. Onwijs heftig. Hoe praat je daarover? Hoe deel je dat in een team? Wat vraagt dat van de persoon zelf en van de organisatie? 

Bij 1 arts (de kinderarts Dr. Felix Kreier) kreeg ik kippenvel. Wat een moedige man. Hij deelde dat onder zijn supervisie een kind was overleden. Hij had iets moeten zien, wat hij niet had gezien. De interviewer zei dat hij het knap vond dat hij dit deelde en de woorden van Dr. Kreier waren: 

"Ik moet altijd een drempel over... Je moet het vertellen, want als je het niet doet dan houd je elkaar voor de gek. We moeten leren van de fouten die we maken."

Hier zitten zo ontzettend veel moedige en waardevolle lessen in als het gaat om psychologische veiligheid die niet alleen essentieel zijn voor een ziekenhuis, maar uiteindelijk voor elke organisatie. Alleen in deze kleine zin Ik moet altijd een drempel over zitten al twee waardevolle lessen voor jou als leidinggevende. 

In deze blog deel ik 3 essentiele lessen uit de documentaire 'OLVG - ziekenhuis met een hart' van Coen Verbraak én van de kinderarts Dr. Felix Kreier!

Les 1: er is altijd een drempel 

De kinderarts deelde in de documentaire dat onder zijn supervisie een kind was overleden. Hij had iets niet gezien, wat hij wel had moeten zien. Een fout. Heftig. Helemaal omdat het kind is overleden. Bij het delen van deze fout zegt Dr. Kreier: "Ik moet altijd een drempel over..." en daar zit gelijk een mooi besef moment in voor jou als leider. Vaak wordt er gedacht, vanuit de leidinggevende, dat er alle ruimte is om fouten te delen. Dat er alle ruimte is voor mensen om hun mond open te doen en te zeggen wat ze eigenlijk willen zeggen. Dat dit niet de werkelijkheid is, blijkt ook uit onderzoek onder de Nederlandse werknemers. Ruim tweederde, namelijk 69% geeft aan zijn of haar mening niet vrijuit te kunnen geven. De angst om je mening te geven. Te groot. De omgeving voelt te onveilig om in alle vrijmoedigheid te zeggen wat er in je leeft. Als de angst om je mening te geven voor 69% te groot is dan kan ik je verzekeren dat het percentage voor het delen van fouten nog groter is. En dan heb ik het nog niet over fatale fouten... dat percentage zal menselijkerwijs op 100% zitten. Niet delen. Mond houden. 

Toch werkt het niet voor Dr. Kreier (en voor vele andere artsen). Hij geeft aan dat hij een drempel over moet, elke keer weer, maar dat hij het wel deelt. Welke les hier in zit voor jou als leider? Mensen aanmoedigen om fouten te delen is mooi, maar geen strategie om dit ook echt te garanderen in jouw team. Het delen van fouten is een moedige daad en als je dat van je mensen verwacht, dan zul je ook de omstandigheden moeten creëren waarin de kans groter is dat mensen het ook echt gaan doen. Dat is niet iets vaags of 'voor mijn gevoel kan het nu..'. Nee dat zijn concrete acties om ervoor te zorgen dat het delen van fouten een routine wordt en een onderdeel van jullie organisatie systeem. Aan jou dus de belangrijke en essentiële taak om de drempel zo laag mogelijk te maken. Een lage drempel vraagt om leiderschap dat de omstandigheden creëert waarin zowel creativiteit als een kritische houding gedijt. Mijn visie is dat je met daadkracht én verbinding zo'n omgeving kan creëren. Hoe? Door een sterke rug en een nieuwsgierig hart! 

Les 2: geef het goede voorbeeld

We gaan nog een stukje dieper in op het korte zinnetje uit de documentaire van de kinderarts: Ik moet altijd een drempel over. In de eerste les gaf ik al aan dat ik geloof dat de drempel er sowieso is bij het delen van fouten. De persoon (jij, ik of de collega) zal altijd zelf nog aan zet zijn om het wel of niet te delen en als leidinggevende heb je de belangrijke taak om deze drempel zo laag mogelijk te maken. Als we er vanuit gaan dat die drempel er sowieso is, dan is voorbeeld gedrag hierbij ook essentieel als leider. Maak openhartigheid en het delen van fouten tot iets normaals en dat begint bij jezelf. 

"If the conditions are wrong and we fear our leaders, we are forced to spend our time and energy to protect ourselves from each other. This weakens the organization. When we feel safe in our organization, we will naturally combine our talents and our strengths and work tirelessly to face the dangers outside and seize the opportunities." - Simon Sinek 

Wees als leider eerlijk, deel fouten en laat weten als je iets (nog) niet weet. Luister naar wat collega's te zeggen hebben, vraag door en laat mensen meedenken. Amy C. Edmondson heeft veel onderzoek gedaan naar psychologische veiligheid binnen teams en zag dat leidinggevenden die bereid zijn om 'ik weet het niet' te zeggen een sterke rol spelen in het bevorderen van betrokkenheid bij de werknemers. 

Een belangrijk punt om in gedachten te houden, is dat het niet zichtbaar is als een collega zich op een cruciaal moment niet uitspreekt. Of dat nu in de wachtkamer of operatie kamer is. Of dat het nu in de directiekamer of kantine is.. als iemand iets niet zegt, valt dat vaak niet op. Dat is eeuwig zonde, want in het uitspreken en bespreken komt er goud naar boven. 

Les 3: onzichtbaar goud in teams

"We moeten leren van de fouten die we maken." Er zitten zo ontzettend veel waardevolle lessen in de fouten die we maken... al dat goud blijft helaas onzichtbaar in veel teams. Als fouten niet worden gemeld dan gaan de lessen die daarbij horen verloren.

Jaren terug deed Amy C. Edmondson onderzoek naar de hypothese goed functionerende teams maken weinig fouten. Zes maanden lang deed ze onderzoek, verzamelde en analyseerde ze data. De resultaten waren nogal verrassend... goed functionerende teams maken niet minder, maar juist meer fouten. Bij slecht functionerende teams gebeurde precies het omgekeerde, die teams gingen bijna foutloos te werk. Amy besloot verder onderzoek te doen en ze kwam tot de volgende conclusie: goed functionerende teams maken niet meer fouten, maar rapporteren openlijker over hun fouten. 

"Het echte falen bestaat uit iets proberen, merken dat het niet werkt en er dan toch gewoon mee doorgaan." - Astro Teller

Als je gelooft dat in elke fout een waardevolle les zit en dat daar goud in verborgen ligt, dan is het van belang om het te bespreken met elkaar en de lessen niet verloren laten gaan. De focus ligt dan niet op de fout, maar in de lessen die we kunnen leren. Het echte falen kan worden gedefinieerd als niet-leren. 

Wil jij werken aan psychologische veiligheid als leider? Wil je weten hoe jij er voor staat met jouw team? Meld je dan nu aan voor de gratis masterclass! Klik op de foto hieronder voor meer informatie.